Als door een Gods wonder ontving ik afgelopen week, bij toeval, van een bevriende instantie een origineel klassenboek van klas HBS 6B-1 van ons Sint-Janslyceum. Een mirakel, dat zo’n bijzonder kleinood na ruim 50 jaar weer opduikt. Voor alle duidelijkheid: het zal in het archief terechtkomen van het Sint-Janslyceum, dat momenteel beheerd wordt door de afdeling Erfgoed (het voormalige stadsarchief) van onze gemeente.
Uit een notitie voorin het klassenboek wordt een tipje van de sluier opgelicht. Daar staat te lezen: “Dit klasse(n)boek is door ondergetekende tijdig in beslag genomen”, als een soort trofee! Was getekend: H. Strikkers. Uit diens nalatenschap is dit goudgeel, linnen exemplaar tot mij gekomen. Maar er is meer over te vertellen.
Voorin is een getypte klassenlijst ingeplakt: veel onbekende namen voor mij! Maar toch ook, verrassend genoeg, wat bekende namen: Marja Berkelmans (een goede vriendin van me en oud-docent wiskunde van het SJL), Pieter van der Kruijs (oud-advocaat), Toine van Luijtelaar, Marleen Henskens, Wim van Bruggen, Alex Bongers en nog vele anderen. Ook de plattegrond van de klas en het weekrooster zijn nog raadpleegbaar! Namen die mij ooit nog wel eens ter ore kwamen. Totaal 29 leerlingen, voorwaar toch geen kleine klassengrootte. Hoe zou het de docenten in die tijd zijn afgegaan, kan ik daar in dit klassenboek iets van terugvinden?
Strafwerk
Ik besluit maar eens wat te gaan bladeren. Het schooljaar begon op vrijdag 23 augustus 1968 en ook op zaterdag werd er in die tijd nog les gegeven. Als ik het goed zie, herken ik het handschrift van mevrouw Verhees, docente Frans en toen al conrector? De bijzonderheden onderaan de bladzijde zijn het meest interessant: “P v.d. Kruijs straf na gewaarschuwd te zijn!” Hij mocht gaan pennen! Drie dagen later moest hij het inleveren, maar hij bleek in die les niet aanwezig! Een oude truc. Conrector Esser ging zich er (volgens de aantekeningen) mee bemoeien! Het is ook grappig om te zien, wie er vaak afwezig waren, c.q. te laat. Heel vaak dezelfde namen, die we omwille van de privacy hier maar niet zullen noemen. Wel lezen we dat Margaret van Rijn op 5 september verlof had om haar rijexamen te gaan doen! Conrector Esser maant de docenten (eind september) tot het invullen van de compo-lijst!
Op 5 oktober schrijft mevrouw Verhees: “P v.d. Kruijs troont als een soort pater familias achter in de klas, bemoeit zich met alles, op een zeer zelf ingenomen wijze. Zijn omgeving wordt min of meer beïnvloed door deze houding. Binnenkort stuur ik hem of één van zijn satellieten weg, als dit zo blijft!” Hoe zou het momenteel met de beheersing van de Franse taal zijn bij deze Pieter? Is het nog goed gekomen? En zo gaat het maar door met deze ogenschijnlijk niet zo gemotiveerde klas. Er wordt gekauwd, afgekeken en boeken vergeten. En wat te denken van de volgende opmerking: “Tijdens het dicteren van de vragen voor het compo wordt telkens gepraat. Omdat bewust deze zaak gesaboteerd wordt, zal dit op een ander moment moeten worden overgedaan!”
Overigens valt het mij op, dat de bladzijde van 24 en 25 oktober eruit gescheurd is! De reden laat zich raden! Waarom Henk Strikkers niet is verschenen bij zijn idioom-compo Frans zal wel voor altijd een raadsel blijven. Op 30 november mag deze zelfde leerling ook geen proefvertaling maken voor Frans, omdat hij zijn boek niet bij zich heeft!
Verwijderd en nog meer strafwerk
Van maandag 9 tot en met woensdag 11 december zijn er “studiedagen!” Op retraite naar Boxtel! Ook daar zijn nog foto’s (en verhalen) van. Ook deze studiedagen hebben blijkbaar niet geholpen: op zaterdag 14 december gedraagt de klas “zich zeer kinderachtig”, aldus de docent van dienst op dat moment. En zo kunnen we nog even doorgaan. Het nieuwe kalenderjaar begint niet goed voor Marja Berkelmans: “vindt het blijkbaar normaal, enige tijd na de bel, door de klas te gaan lopen—weggestuurd.” De docent Nederlands beklaagt zich op 27 januari: “van de voor de vakantie opgegeven titels hebben 14 mensen onvoldoende. Er is duidelijk te weinig aandacht aan besteed!” Op 30 januari wordt Marja weer verwijderd. Conrector Esser tekent aan dat zij twee middagen terug moet komen!! Er is nog veel meer te lezen, maar in het kader van de mij beschikbare ruimte, moet ik er een punt achter gaan zetten. Nog eentje dan: op dinsdag 18 maart geeft de uitgever van het klassenboek aan, dat het tijd is om de nieuwe klasse(n)boeken voor het komende jaar te bestellen. Eén van de leerlingen schrijft daar bij: “is gelukkig niet meer nodig.”
Een eeuwigdurend spel
Conclusie: zo’n klassenboek is een bron van informatie over het reilen en zeilen van zo’n eindexamenklas. Namen deze leerlingen het studeren wel serieus? Het lijkt een eeuwigdurend spel tussen docenten en leerlingen en volgens mij is er wat dat betreft niet veel veranderd. Interessant zou zijn om te weten, hoe de leerlingen van deze klas terugkijken op dit examenjaar 1968/1969. De roerige jaren met de studentenoproer in Amsterdam en de Maagdenhuisbezetting. Nou ja, dan viel het hier in ’s-Hertogenbosch wel reuze mee, toch..??
Wat te denken van een laatste aantekening op zaterdag 14 juni: “Morgen is dhr. van Haperen (rector) jarig: kaart sturen! Een nieuwe tijdperk breekt aan, na rector Pacilly."
René Kok
NB spelling vóór 1995 klasseboek, huidige spelling klassenboek
@Nieuwsbrief 4, oktober 2020